สถานีหมุนเวียนอัจฉริยะเพื่อการจัดการขยะพลาสติกอย่างยั่งยืน DCE Smart Circular Station แพลตฟอร์มดิจิทัล ‘Digital Circular Economy’ เป็นเครื่องมือที่ใช้สนับสนุนให้เกิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนสำหรับการจัดการขยะพลาสติก ผ่านแนวคิด ‘สแกน-ทิ้ง-หมุนเวียนใหม่’ พัฒนาขึ้นมาโดยประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการมีส่วนร่วมของประชาชน และระบบ AI เพื่อให้มีการคัดแยกขยะพลาสติกทั้ง 7 ประเภทได้อย่างถูกต้องและง่ายขึ้น มีระบบติดตามขยะพลาสติกตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง ช่วยสนับสนุนให้เกิดพฤติกรรมการคัดแยกขยะและเกิดระบบการหมุนเวียนขยะพลาสติกกลับสู่การรีไซเคิลและผลิตใช้ใหม่ สถานการณ์ขยะพลาสติกของประเทศไทย ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษพบว่า ประเทศไทยมีขยะมูลฝอยปีละประมาณ 27-28 ล้านตัน สำหรับกรุงเทพฯ สัดส่วนของขยะพลาสติกสูงถึงร้อยละ 20 ซึ่งเป็นพลาสติกประเภทใช้ครั้งเดียว (Single-Use Plastics; SUPs) เช่น ถุงพลาสติก ขวดพลาสติก ภาชนะพลาสติก ข้อมูลจากปี 2562 พบว่า ขยะพลาสติกทั้งหมดมีการนำไปรีไซเคิลเพียงร้อยละ 19 สาเหตุที่นำไปรีไซเคิลได้น้อยเนื่องจากไม่มีการคัดแยกขยะพลาสติกตั้งแต่ต้นทาง ขยะสกปรกจากการปนเปื้อนเศษอาหารและมีน้ำหนักเบา ทำให้รวบรวมได้ยากและมีค่าใช้จ่ายสูงสำหรับการจัดการ ทำไมถึงยังไม่มีการคัดแยกขยะ ผู้คนมักจะเกิดคำถามว่า “จะแยกขยะทำไมในเมื่อสุดท้ายก็เทรวมกัน?” เพราะหลายคนเข้าใจผิดอยู่เสมอว่า เจ้าหน้าที่เทขยะรวมกันทุกครั้งเวลาเก็บขยะขึ้นรถ ซึ่งความเป็นจริงเจ้าหน้าที่มีการแยกขยะไว้เป็นถุงท้ายรถ ได้แก่ ขวดพลาสติก แก้ว กระป๋อง เป็นต้น นอกจากนี้ ยังขาดความร่วมมือตลอดห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain) และความตระหนักจากประชาชน สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงระบบการจัดการขยะที่ยังไม่มีประสิทธิภาพมากพอ ดังนั้น จึงควรมีการพัฒนาสนับสนุนให้เกิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนสำหรับการจัดการขยะพลาสติก แนวคิดของ DCE DCE เป็นแพลตฟอร์มดิจิทัลที่มีชื่อว่า ‘Digital Circular Economy’ ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ใช้สนับสนุนให้เกิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนสำหรับการจัดการขยะพลาสติก ผ่านแนวคิด ‘สแกน-ทิ้ง-หมุนเวียนใหม่’ ที่ตอบโจทย์ในหัวข้อ Nice for Environment - ‘เป็นมิตรที่ดีต่อสิ่งแวดล้อม’ DCE พัฒนาขึ้นมาโดยประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการมีส่วนร่วมของประชาชน (Crowdsourcing) และเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) เพื่อให้มีการคัดแยกขยะพลาสติกทั้ง 7 ประเภทได้อย่างถูกต้องและง่ายขึ้น และมาพร้อมกับระบบติดตามขยะพลาสติกตั้งแต่ต้นทางไปจนถึงปลายทางที่มีความโปร่งใสและสามารถตรวจสอบได้ ดังนั้น DCE จะช่วยสนับสนุนให้เกิดพฤติกรรมการคัดแยกขยะและเกิดระบบการหมุนเวียนขยะพลาสติกกลับสู่การรีไซเคิลและผลิตใช้ใหม่ซึ่งเป็นการปิดวงจร (Closed-Loop) และเป็นช่องทางการสร้างเครือข่ายความร่วมมือตลอดห่วงโซ่อุปทาน รวมถึงทางฝั่งของผู้ผลิตที่มีบทบาทสำคัญ สแกน-ทิ้ง-หมุนเวียนใหม่ วิธีการใช้งาน DCE เริ่มต้นจากการใช้งานผ่านทาง Line Official @DCE platform ลงทะเบียนและทำตามขั้นตอน ‘สแกน-ทิ้ง-หมุนเวียนใหม่’ เริ่มต้นจาก ‘สแกน’ หรือถ่ายภาพขยะพลาสติกที่จะทิ้ง โดย AI จะประมวลผลลัพธ์ประเภทของพลาสติก จากนั้นนำขยะไป ‘ทิ้ง’ ในถังขยะให้ถูกต้องตามข้อมูลที่แสดง จะได้รับแต้มสะสมจากการทิ้ง เพียงเท่านี้ขยะพลาสติกก็จะถูกนำไป ‘หมุนเวียนใหม่’ โดยสามารถตรวจสอบติดตามสถานะการเดินทางของขยะพลาสติก การลดปริมาณก๊าซเรือนกระจกและแต้มสะสมได้ โดยพลาสติกประเภท PET, HDPE และ PP จะถูกนำไปรีไซเคิล ขณะที่พลาสติกกำพร้าที่ไม่สามารถรีไซเคิลได้จะถูกส่งไปเผาทำ RDF เพื่อนคู่หูของ DCE ถังขยะอัจฉริยะ (Smart Bin) เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ เพื่อเริ่มต้นการติดตามสถานะการจัดการขยะพลาสติก โดยมีการเชื่อมต่อ DCE แบบเรียลไทม์ แจ้งเตือนระดับปริมาณขยะพลาสติกภายในถัง และยังมีถังขยะที่สามารถอัดลดขนาดพลาสติกเพื่อช่วยลดความถี่ในการเก็บรวบรวม ซึ่งจะช่วยลดขั้นตอนในการทำงานของผู้เก็บรวบรวมขยะ นอกจากนี้ผู้รวบรวมสามารถกำหนดประเภทของถังขยะได้ หรือในอีกทางหนึ่ง พลาสติกบางประเภทสามารถรวมกันได้ในถังเดียวกัน เนื่องจากข้อจำกัดของพื้นที่และเพื่อความสะดวกในการดำเนินการของผู้รวบรวม DCE แตกต่างจากแพลตฟอร์มอื่นๆ อย่างไร หรือมีอะไรที่เสริมหรือเติมเต็มกัน เพื่อสนับสนุนกันและกันได้บ้าง DCE แตกต่างตรงที่มีเครื่องมือคัดแยกพลาสติกด้วย AI ซึ่งเป็นการสนับสนุนการจัดการขยะพลาสติกทางฝั่งผู้บริโภคให้มีประสิทธิภาพที่ดีมากยิ่งขึ้น ขณะที่แพลตฟอร์มอื่นๆ จะมีเครือข่ายความร่วมมือจากทางฝั่งผู้รับซื้อ ทั้งซาเล้ง ร้านรับซื้อของเก่า และบริษัทผู้รับรีไซเคิล หากแพลตฟอร์มเหล่านี้ได้ทำงานร่วมกัน จะสร้างความร่วมมือตลอดห่วงโซ่อุปทานที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้น ผู้พัฒนา DCE DCE เกิดจากความร่วมมือของหลายหน่วยงาน นำโดยมหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับมหาวิทยาลัยราช